Weinigen weten dat een deel van het leven van beide dichters zich afspeelde in de Ardennen. Arthur Rimbaud werd geboren in Charleville-Mézières en groeide op in Chuffilly-Roche, midden in het landelijke Ardennenlandschap. Verlaine kwam in 1877 naar de streek en had een stormachtige relatie met Rimbaud. Die wordt uit de doeken gedaan in het boeiende museum van Juniville.
De Rimbaud-Verlaine-route
Deze plekken zijn met elkaar verbonden door de Rimbaud-Verlaine-route. Die strekt zich zelfs uit tot in België, waar het koppel zelfs enkele gewelddadige episodes beleefde: in 1873 schoot Verlaine op Rimbaud, wat hem een gevangenisstraf van twee jaar opleverde. Toch is het Franse deel al boeiend genoeg voor een uitstap, al zou een betere ontsluiting van de route welkom zijn…
Charleville-Mézières en de ‘Crêtes Pré-ardennaises’
Ten zuiden van Charleville-Mézières liggen de ‘Crêtes Pré-ardennaises’, een landschap van dichtbegroeide bossen en vochtige weiden, met bakstenen huizen en vakwerkwoningen. In dit decor groeide Rimbaud op. Het dorp Voncq is de eerste halte die aan hem herinnert. De jonge dichter nam hier verschillende keren de trein naar Parijs, waar zijn ongepubliceerde proza zowel bewondering als kritiek uitlokte. Aan het station wordt zijn nagedachtenis in de verf gezet door een metalen beeld van een reiskoffer, met daarop de namen van de steden waar de dichter naar reisde nadat hij stopte met poëzie op 21-jarige leeftijd.
Roche, dorp van herinnering
In de gehucht Roche, bij Chuffilly-Roche, blijft slechts een stuk muur over van de ouderlijke boerderij. Op de plek van het huis waar de dichter op zijn 21ste, op de zolderkamer, zijn grootste meesterwerk ‘Een seizoen in de hel’ schreef, staat nu een klein huisje. In 2017 werd het aangekocht door de Amerikaanse zangeres Patti Smith, een bewonderaarster van Rimbaud. Vlak daarnaast ligt het washuis van Roche, een romantische plek die Rimbaud inspireerde.
Vouziers, de kwellingen van Verlaine
Verderop ligt Vouziers. In 1885 werd Verlaine hier tot een maand gevangenis veroordeeld wegens geweld tegen zijn moeder. Een illustratie van zijn getormenteerde ziel… Een plaquette op het gerechtsgebouw met vier zuilen en een neoklassieke gevel vermeldt de feiten van deze veroordeling.
Coulommes, de ‘Ferme Verlaine’
Meer oostwaarts laat het dorp Coulommes ons kennismaken met het spoor van Verlaine in de Ardennen. Hij had met Rimbaud gebroken en zijn straf uitgezeten toen hij in 1877 contact opnam met Ernest Delahaye, één van de weinige vrienden van de dichter uit de Ardennen. Zonder geld en doelloos rondzwervend in Parijs, had hij werk nodig. Delahaye stelde hem voor als leraar Engels en tekenen in Rethel. Zo belandde Verlaine, op dertigjarige leeftijd, in de Ardennen. Maar in 1878 wordt zijn contract niet verlengd. Hij vindt onderdak bij de ouders van één van zijn leerlingen, in Coulommes. Deze ‘Ferme Verlaine’, ook bekend als de boerderij van Malval, ligt op het kruispunt met de D987. Ze is privé en dus niet te bezoeken.
Juniville, toevluchtsoord en herinnering aan Verlaine
Juniville werd het toevluchtsoord van Verlaine. Dankzij geld van zijn moeder kocht hij er een boerderij, maar de dichter… verkoos een huis te huren aan de overkant van de straat, tegenover de herberg Lion d’Or. Verlaine speelde er kaart en leerde woorden in het Ardense dialect. Dit ‘café’ is nu de ‘Auberge de Verlaine’, een museum ter ere van zijn nagedachtenis. Je leert er dat Verlaine op zijn elfde zijn eerste gedicht schreef, dat Louise Michel getuige was op zijn huwelijk, en dat hij actief deelnam aan de Commune van Parijs.
De eeuwige band tussen de twee dichters
Je komt ook te weten dat Rimbaud als jongeling een exemplaar van ‘Les Fêtes galantes’ zou gestolen hebben uit een boekhandel in Charleville – een dichtbundel van Verlaine die hem toen al bekendheid bezorgde. Toen de oudere dichter Rimbauds eerste werken las, zou hij uitgeroepen hebben: “C’est un cristal que je viens de recevoir”, hij had een meesterwerk in handen. Na Juniville keert Verlaine in 1882 uiteindelijk berooid terug naar Parijs. Hij sterft veertien jaar later, op 51-jarige leeftijd.
De Ardennen waren het toneel van de verlangens en het lijden van beide dichters.