De populairste bestemming voor buitenlandse strandtoeristen is de Albanese Rivièra langs de zuidelijke Ionische kust, waar de bergen een steil duik lijken te nemen in de zee. Hier liggen de mooiste zandstranden, ten zuiden van Vlora, de toegangspoort tot dit gebied met een geplande luchthaven, veerverbindingen naar Italië en nieuwe moderne gebouwen. De bekendste badplaatsen zijn Radhima, Orikum, het schiereiland Karaburun (alleen per boot bereikbaar), Dhërmi en Himara. Verder naar het zuiden, tegenover het Griekse eiland Corfu en kortbij de site van Butrint, liggen Saranda, Ksamil en Manastiri, met familiehotels, villa’s en vakantiewoningen. Toch ontbreekt het hier duidelijk aan samenhang in de toeristische ontwikkeling.
De haven van Saranda, in het zuiden aan de Ionische Zee, met veerboten naar het Griekse eiland Corfu Philippe Bourget | cms
Ook de meren vormen een toeristische troef. In het noorden ligt het meer van Shkodra, op de grens met Montenegro. Het is een officieel beschermd natuurgebied met 240 vogelsoorten. De omvang van het meer varieert in functie van de neerslag. In het zuiden ligt het zoute meer van Butrint, dat in verbinding staat met de Ionische Zee en centraal ligt in het gelijknamige nationaal park, een mozaïek van vlaktes, bossen, moerassen en bergen. Hier leven bijna 250 vogelsoorten, reptielen en amfibieën, en voor de kust zelfs de een zeehondensoort uit deMiddellandse Zee.
In het zuidoosten, op de grens met Noord-Macedonië, ligt het magnifieke Ohridmeer. Het is geklasseerd als UNESCO-werelderfgoed en biedt een plek voor rust en bezinning rond de stad Pogradec.
Kanoën op de rivier Bistritza in het zuiden Philippe Bourget | cms
Maar het grootste pluspunt van een reis of rondrit door Albanië, misschien nog meer dan de kust, zijn de bergen. Deze bedekken 70% van het land en herbergen geheime valleien en verloren dorpen. In het noorden, aan de grens met Montenegro en Kosovo, liggen de Dinarische Alpen. Daar vind je onder andere de afgelegen vallei van Theth. Meerdere bergketens strekken zich uit tot aan de Griekse grens, met als hoogste punt de Korabberg (2.751 m), op de grens met Noord-Macedonië. Veel wandelaars gebruiken Berat als uitvalsbasis voor trektochten in de omliggende bergen.
De zuidelijke bergregio’s zijn bijzonder aantrekkelijk. In een ruig decor van met gras begroeide hellingen en kleine bergpassen, bevolkt door schapenkuddes en herders (waar ook wolven en beren voorkomen), is de smalle weg tussen Gjirokastra en Korça spectaculair. Je maakt er kennis met ongerepte landschappen en zeldzame dorpen.
Berglandschap tussen Gjirokastra en Korça Philippe Bourget | cms
Spijtig genoeg zijn ecologische gewoontes nog niet ingeburgerd. Of het nu aan de kust is of in de bergen, de natuur lijdt nog steeds onder zwerfvuil en afval dat achteloos wordt achtergelaten. Toch valt er veel te ontdekken, zoals de vallei van de Vjosa-rivier, de laatste ‘wilde’ rivier van Europa die nog niet door dammen is onderbroken – al zijn daar wel plannen voor. De Bistritza-rivier biedt een andere bijzonderheid: één van haar bronnen is een ‘resurgentie’, een rivier die na een ondergrondse loop weer aan de oppervlakte komt. Na een aangename, toegankelijke wandeling tussen beboste hellingen, zie je hoe een heldere, ijskoude stroom rechtstreeks uit de bergwand opwelt. Dit ‘Blauwe Oog’, zoals het fenomeen heet, symboliseert op wonderlijke wijze de natuurlijke rijkdom van het land.
Wanneer je de natuur rond Le Puy-en-Velay in trekt, ontdek je gegarandeerd uiteenlopende landschappen, getuigen van een regio gelegen op het kruispunt van invloeden. Wandelaars op de grote wandelroutes ontdekken al deze contrasten. Pelgrims op de Via Podiensis, of zij die zuidwaarts trekken via de Chemin de Stevenson of de Regordane, krijgen de kans om de hoge plateaus richting de Margeride, de diepe valleien van de Allier en de Loire, en de verlaten vlakken van de Mézenc te bewonderen. En ook al automobilist kom je hier aan je trekken.
De Loire, rode draad door de Velay
puy en velay
Hoewel de Loire niet rechtstreeks door Le Puy-en-Velay stroomt, vormt ze wel de rode draad van de Velay, die de streek van zuid naar noord doorkruist en zorgt voor mooie panorama’s voor wie met de auto reist. De rivier, die ontspringt in de Mont Gerbier de Jonc, op minder dan 50 km ten zuidoosten, stroomt onder andere door Brives-Charensac. Daar wordt ze elegant overspannen door de Chartreusebrug, een voetgangersbrug met bogen uit de 13de eeuw.
Kasteel van Lavoûte-Polignac, meer dan 1.100 jaar geschiedenis
puy en velay
Verder in de vallei wordt de Loire wilder. In een lus van de rivier, midden in een prachtig landelijk decor, staat het kasteel van Lavoûte-Polignac. Al meer dan elf eeuwen is dit rotsachtige domein in handen van de familie Polignac, op 15 km van Le Puy-en-Velay en afgezonderd van het dorp Lavoûte-sur-Loire. Meer dan 1.100 jaar lang stroomt de Loire hier aan de voet van een schitterend bebost schiereiland. “Toen ik klein was, kwam ik hier vaak en ik herinner mij nog steeds het zachte ruisen van de Loire,” zegt Armand de Polignac op de terrassen boven de rivier. De familie schonk Frankrijk onder andere de beroemde kardinaal de Polignac, raadgever van Lodewijk XIV. Jules de Polignac was ambassadeur bij de Heilige Stoel en in Engeland, en nadien minister van Buitenlandse Zaken en voorzitter van de Raad onder Karel X.
Koninklijke portretten…
Laten we ook even stilstaan bij Pierre de Polignac (1895-1964). Hij werd prins van Monaco nadat hij op het kasteel de prinses Grimaldi leerde kennen. Na hun huwelijk nam hij haar dynastieke naam aan en werd hij vader van… de toekomstige prins Rainier. Het kasteel toont een interieur dat zijn vorstelijke geschiedenis alle eer aandoet. Op het gelijkvloers bevinden zich een inkomhal, een salon-bibliotheek en een eetzaal, waar portretten hangen van Lodewijk XVI, Lodewijk XVIII, Karel X, paus Pius VII, de hertogin van Polignac, prins Jules en de kardinaal.
Een groene lus
Het kasteel ligt aan het einde van de gorges de Peyredère. Daarna komt de Loire in de vallei van Emblavez, een streek van graan, hout en wild. Dat is wellicht waarom de eerste Polignacs zich hier vestigden in de 9de eeuw. Vandaag behoudt de site zijn natuurlijke charme. Rondom de lus van de rivier huizen slechtvalken, rode wouwen, blauwe reigers, otters, bevers en amfibieën.
De Allier, één van Europa’s laatste wilde rivieren
Met een korte autorit bereik je de ‘gorges’ van de Allier, ten zuidwesten van Le Puy-en-Velay. Deze zijrivier van de Loire, waarin Atlantische zalmen terugzwemmen, wordt beschouwd als één van de laatste wilde rivieren van Europa. Ze snijdt een pad door beboste kloven. De beste manier om deze regio te ontdekken is via de vele kleine departementale wegen die erlangs of erboven lopen, tussen Alleyras in het zuiden en Langeac in het noorden, via Monistrol-d’Allier en Prades.
Bouchet, een vulkanisch kratermeer
puy en velay
In de buurt van Alleyras kan je verder omhoog trekken naar het meer van Bouchet. Deze perfect ronde waterplas, gelegen in een afgelegen en bosrijk gebied, is een ‘maar’ – een krater gevormd door een vulkanische explosie, uitgehold in oudere gesteenten. Een pad omcirkelt het meer: een prachtige wandeling in elk seizoen. In de lente wanneer de natuur ontwaakt, in de zomer voor verkoeling of in de herfst wanneer de kleuren beginnen te veranderen.
Cascade de la Beaume, waterval uitgekerfd in basalt
Op 14 km ten noordoosten van het meer (en 15 km ten zuiden van Le Puy-en-Velay), kan je halt houden bij de Cascade de la Beaume, een waterval in Solignac-sur-Loire. Hier snijdt de rivier Ourzie door het basalt van het plateau en stort zich 27 meter naar beneden om de Beaume te vormen, een zijrivier van de Loire. Een aangename wandeling leidt naar een uitkijkplatform. De heen- en terugwandeling vanaf de parking van Reynardon duurt ongeveer 40 minuten.
Verlaten landschappen van de Mézenc
puy en velay
We sluiten de landschapsontdekking af op het plateau van de Mézenc. Wie houdt van afgelegen, ruige plattelandsgebieden, zit hier goed! Onder de 1.753 meter hoge Mont Mézenc, het hoogste punt van de Haute-Loire en de waterscheidingslijn tussen de Loire en de Rhône, strekt zich een uitgestrekte vlakte uit met eindeloze weilanden – een vermaarde regio voor rundvee. Grote, eenzame boerderijen, gebouwd met fonolietsteen, zijn kenmerkend voor dit harde landschap. In de winter is het ondergesneeuwd en jaagt de beruchte burle (een noordelijke stormwind) de sneeuwbanken op. Velay en zijn omgeving blijken een waar paradijs voor natuurliefhebbers.
Het orthodoxe klooster van Ardenica, in het zuiden, het laatste in Albanië met actieve monniken Philippe Bourget | cms
In Tirana loont het om de kleine en oude Et’hem Bey-moskee te bezoeken, gebouwd aan het einde van de 18de eeuw. Dit Ottomaanse overblijfsel werd gespaard tijdens het communisme en prijkt nu aan de rand van het Skanderbegplein met zijn beschilderde buitenmuren. Het contrast is groot met de Namazgah-moskee in neo-Ottomaanse stijl, herkenbaar aan de vier minaretten van 50 meter hoog. Deze moskee, in 2023 ingehuldigd in de George Bush-straat, wordt beschouwd als de grootste op de Balkan, met plaats voor 2.500 gelovigen.
In Tirana is ook het wereldwijde hoofdkwartier van het bektashisme gevestigd. Deze Soefistische islamitische stroming, ontstaan in 1501, predikt tolerantie en bracht tal van intellectuelen en tegenstanders van de Ottomaanse overheersing voort, onder wie veel voorvechters van de onafhankelijkheid in 1912. De broederschap telt wereldwijd zo’n 7 miljoen volgelingen, waarvan ongeveer 100.000 in Albanië. Hun tekken – herkenbaar aan gekleurde koepels en zonder minaret – liggen meestal afgelegen in landelijke gebieden. De orthodoxe Kathedraal van de Verrijzenis van Christus, in de Rugova-straat, werd ingewijd in 2012 en getuigt met haar megalomane lijnen en gigantische mozaïek in de koepel van het belang van deze kerkgemeenschap in Albanië.
In het noorden wonen de meeste katholieken van het land, met name rond Shkodra. Deze groep vormt zo’n 12 à 15% van de bevolking. De Sint-Stefanuskathedraal en de Sint-Franciscuskerk zijn een bezoek waard om hun fresco’s: religieus in de eerste, anticommunistisch in de tweede! Berat is dan weer een verplichte stop voor liefhebbers van religieuze kunst. In de citadelwijk bevinden zich de resten van de oudste moskee van Albanië (1417) en de oude kathedraal die nu het Onufri-museum huisvest.
Onufri wordt beschouwd als de ‘Michelangelo’ van de iconenkunst! Zijn unieke talent leidde ertoe dat hij en zijn leerlingen in de 16de eeuw hyperrealistische iconen schilderden en het legendarische ‘Onufri-rood’ ontwikkelden: een uitzonderlijk pigment dat zijn schilderijen een ongekende helderheid gaf. In het museum zijn verschillende van zijn werken te bewonderen. Uniek is dat je – omdat het nu een museum is – achter het iconostase mag komen, wat in een functionerende kerk nooit kan. Hier ontdekte men in 1967, verborgen onder de vloer, twee unieke werken: Codices (perkamenten handschriften met evangelieteksten) uit de 5de en 9de eeuw.
Het Nationaal Museum van Middeleeuwse Kunst in Korça Philippe Bourget | cms
Ook de orthodoxe kloosters maken deel uit van het Albanese landschap. In het zuiden, bij de site van Apollonia, ligt het klooster van Ardenica, het laatste in Albanië waar nog monniken wonen. Het werd in de 13de eeuw gebouwd op een hoogte, op een plek waar al sinds de 10de eeuw een kapel stond, en in de 18e eeuw herbouwd. Het klooster is bekend om zijn muurschilderingen van hoge kwaliteit, een rijkelijk versierde iconostase en een opmerkelijke houten preekstoel in de vorm van een boot. Het geheel bleef gespaard tijdens het communisme, omdat een bisschop de vernietiging wist tegen te houden door de autoriteiten ervan te overtuigen dat het klooster belangrijk historisch erfgoed was, aangezien het huwelijksfeest van Skanderbeg er had plaatsgevonden.
We sluiten dit hoofdstuk in schoonheid af in Korça. In deze stad vind je zowel de Mirahori-moskee (1494, het oudste gebouw van de stad) als de indrukwekkende orthodoxe kathedraal, ingehuldigd in 2004. Hier bevindt zich ook het beroemde Nationaal Museum van Middeleeuwse Kunst. Het is ondergebracht in een strak, modern gebouw uit 2016 en bezit de grootste museale collectie van iconen ter wereld: 400 spectaculair tentoongesteld en nog eens 6.500 in opslag. Uiteraard zijn er ook werken van Onufri bij. Een Albanese parel!
Om Polignac te bereiken, gelegen op amper 5 km van Le Puy-en-Velay, kan je een korte omweg maken via Espaly-Saint-Marcel. Deze gemeente, die grenst aan de provinciehoofdstad van de Haute-Loire, heeft ook een vulkanische rots, waarop een kolossaal standbeeld van Sint-Jozef prijkt van meer dan 20 meter hoog. Aan de voet staat de basiliek Saint-Joseph-de-Bon-Espoir, geïnspireerd door een feodaal kasteel en gebouwd aan het begin van de 20ste eeuw.
Sinds 2021 maakt Polignac officieel deel uit van het netwerk ‘Plus Beaux Villages de France’, waarmee het totaal in de Haute-Loire op vijf dorpen komt. Goed nieuws voor het departement, en een bekroning voor het dorp. Of je het nu vanuit het standbeeld Notre-Dame de France op de rots Corneille in Le Puy-en-Velay ziet, of er via de weg naartoe rijdt: Polignac is bovenal een kasteel. Imposant en trots torent het boven het dorp en de omgeving uit, gelegen op een vulkanisch plateau van 3 hectare groot. De basaltvlakte wordt gedomineerd door een rechthoekige donjon van 32 meter hoog. Een middeleeuwse burcht in volle glorie, die al meer dan 900 jaar – met uitzondering van een onderbreking na de Revolutie – in handen is van hetzelfde geslacht: de familie Polignac.
Philippe Bourget
Al 900 jaar van dezelfde familie
Deze machtige heerlijkheid vestigde zich hier reeds aan het einde van de 11de eeuw. Ze nam deel aan de kruistochten, verdedigde de streek tijdens de Honderdjarige Oorlog en kende een wisselende relatie met de Franse kroon, tot ze uiteindelijk onder Lodewijk XVI een plaats vond in Versailles. Na de Revolutie werd het kasteel als Nationaal Bezit in beslag genomen en verkocht, maar in 1830 heroverd door prins Jules de Polignac. Vandaag is het eigendom van de Fondation Forteresse de Polignac, beheerd door een vzw.
Je bereikt het kasteel te voet vanuit het dorp, nadat je een toegangsticket hebt gekocht aan het Maison de Tourisme. In ruil krijg je een muntje – onmisbaar om via het draaihek naar binnen te gaan en het terrein op eigen houtje te bezoeken. Een versterkte poort, valkuil, wachthuis, verdedigingstoren, oude werkplaatsen en smidse, herenhuizen (nu ruïnes), een weergang, waterput… Dit alles vormt het decor van het plateau, als tastbare herinneringen aan een tijd waarin het kasteel een onneembaar bolwerk was.
141 treden naar de donjon
Het hoogtepunt van het bezoek is de beklimming van de donjon. Deze woontoren, die gebouwd werd tussen 1385 en 1421, bevestigde het symbolisch gezag van de Polignac-familie. Vanaf het dakterras, bereikbaar via 141 treden, heb je een prachtig uitzicht op de bergen van Velay, Mézenc (soms al besneeuwd in november) en Meygal, de stad Le Puy-en-Velay, de valleien van de Borne en de Loire… én het dorp zelf.
Philippe Bourget
Huizen in vulkanisch gesteente
Polignac ligt op het kruispunt van de pelgrimswegen naar Santiago de Compostella komende uit Cluny en Lyon (GR765), vóór de aankomst in Le Puy-en-Velay. Het dorp telt talrijke huizen in bronskleurig vulkanisch gesteente. Tijdens je wandeling merk je hier en daar mooie restauraties op. Andere woningen ogen dan weer verouderd of smaakloos, en doen afbreuk aan het verwachte beeld van een ‘Plus Beau Village de France’.
Restaurant ‘Les Terrasses de Polignac’ en ijssalon Mezia
De Sint-Maartenskerk, opgetrokken in vulkanisch breccie (een magmagesteente met grove korrelstructuur), is zeker een bezoek waard. Rechts binnenin toont een glasraam boven een deur de Prins, de Kardinaal en de Ridder van Polignac. Een sterk dynastisch symbool waarin politiek, religie en krijgsmacht samenkomen onder één naam. Het koor van deze romaanse kerk uit de 11de eeuw is versierd met fresco’s uit de 12de eeuw. Je bezoek aan het dorp kan je afsluiten in het gezellige restaurant ‘Les Terrasses de Polignac’, of bij de gerenommeerde ijssalon Mezia.
Philippe Bourget
Arlempdes, hooggelegen
Op 30 minuten ten zuiden van Le Puy-en-Velay doemt Arlempdes op als een arendsnest in de jonge vallei van de Loire. De Mont Gerbier de Jonc ligt op amper 20 km, en de rivier stroomt hier als een woeste bergbeek door vulkanisch gesteente. Bovenop een onneembare rots staat een ruïne van een kasteel-fort, het eerste van de Loirevallei. Dit is iets heel anders dan de weelderige renaissancekastelen aan de Loire tussen Blois en Angers…
Nieuw leven sinds 1963
In dit ruige begin van de Loire, waar verdediging primeerde, namen de Montlaur vanaf de 13de eeuw deze burcht in bezit. Wantrouwig transformeerden ze de rots in een onneembare baronie. In 1429 was Louis de Montlaur raadsheer van koning Charles VII en streed hij aan de zijde van Jeanne d’Arc. In 1499 werd Diane de Poitiers geboren, de latere favoriete van koning Henri II, en ‘dame van Arlempdes’. Tijdens de godsdienstoorlogen in de 16de eeuw werd het kasteel belegerd door protestanten. Na de Revolutie werd het verlaten. Pas in 1963 kocht de familie De Goys het goed en begon een nieuw hoofdstuk.
Felbevochten territorium
Vandaag roept de aankomst in Arlempdes herinneringen op aan een tijd waarin elk stukje grond fel gegeerd was. Wat viel er hier te winnen in deze afgelegen vallei vol rotsen en kloven? Behalve eer en glorie lijkt het strategisch belang vandaag beperkt.
De Loire in haar vallei…
Visueel is het daarentegen een pareltje. Fragmenten van vestingmuren en de kastelijnskapel in rode steen gaan naadloos op in de rots boven een poppendorpje, bekroond door de klokkengevel van een romaanse kerk. Het minieme groepje huizen met rode daken ontdek je na het passeren van een 11de-eeuwse poort in basalt. Helemaal beneden slingert de Loire door haar vallei, likkend aan deze prachtige middeleeuwse overblijfselen.
In Pradelles verandert het landschap. Na het piepkleine Arlempdes is hier sprake van een groter en luchtiger stadje, met een panoramisch uitzicht. Al sinds mensenheugenis is Pradelles een doorgangsstad. Op het kruispunt van de huidige departementen Haute-Loire, Ardèche en Lozère, vormt het de grens tussen de Velay en de Margeride, de hoge vallei van de Allier en het Languedoc. Vanaf het oriëntatiepunt aan de Rue des Pénitents ontvouwt zich dit grenslandschap, met zicht op de Montagne du Goulet, het bos van Mercoire en het Naussacmeer.
Langs de Régordaneweg…
Geen wonder dat dit op 1.150 m hoogte een belangrijke halte was op de Régordaneweg, die de Auvergne met de Languedoc verbond. Generaties kooplui kwamen hier voorbij, op weg naar het noorden met zout en wijn uit het zuiden, of met graan en kaas richting de Midi. Tal van pelgrims ook; op weg naar Saint-Gilles vanuit Le Puy-en-Velay. Zelfs Stevenson deed het stadje aan met zijn ezel, op een mooie herfstdag in 1878!
Cultuskapel Notre-Dame-de-Pradelles
Het stadje heeft zijn rijke verleden bewaard: een centraal plein omringd door adellijke huizen met arcades, oude poorten, fonteinen (waarvan de Melonfontein het mooist versierd is), torens en stadspoorten… Een wandeling door de nauwe steegjes, gebouwd om zich tegen de wind te beschermen, ademt een uitgesproken middeleeuwse sfeer. De kapel Notre-Dame-de-Pradelles geniet nog altijd een bijzondere verering sinds de vondst van een beeldje in een nabijgelegen veld in 1512. In 1608 vestigden de Dominicanen zich in Pradelles en droegen bij aan de faam. Elk jaar op 15 augustus wordt het beeld in processie door het dorp gedragen.
Strijd tegen de hugenoten
Een ander markant moment in de geschiedenis van Pradelles: de strijd tegen de Hugenoten in maart 1588. Toen die het dorp aanvielen, zouden ze op de vlucht zijn geslagen dankzij de moed van Jeanne la Verde, bijgenaamd ‘la Verdette’. Op 10 maart wierp zij vanop de wallen een grote steen die kapitein Chambaud, een officier van de vijandelijke troepen, dodelijk verwondde. De soldaten trokken zich terug. De eer van Pradelles was gered!
De orthodoxe kathedraal en het centrum van Korça Philippe Bourget | cms
Binnen de door muren en deels vernielde torens omgeven citadel liggen 18de- en 19de-eeuwse huizen die nog bewoond zijn, restanten van Ottomaanse moskeeën en vooral het Onufri-museum in de oude kathedraal, met onschatbare iconen van meester Onufri (zie hoofdstuk 3). In de benedenstad loont het de moeite om door Gorica en Mangalem te kuieren, verbonden via een brug over de Osum, en de rustieke architectuur van de witgekalkte huizen met bruine dakpannen te bewonderen.
De orthodoxe wijk Gorica in Berat, gezien vanaf de citadel Philippe Bourget | cms
Na een omweg via Apollonia, een herontdekte Helleens-Romeinse stad, leidt de weg naar het uiterste zuiden tot aan de Griekse grens en Butrint, een UNESCO-site. Butrint, dat gebouwd is op op een schiereiland tegenover Corfu, is Albaniës drukst bezochte culturele bestemming. Binnen de indrukwekkende muren met massieve poorten wandel je tussen antieke, Byzantijnse en Venetiaanse overblijfselen in een landschap van bossen en water: van het Grieks-Romeinse theater tot het Triconque-paleis, de basiliek en de oude Akropolis.
Gjirokastra is een pareltje. In een bergachtige omgeving, met in de lente nog sneeuw op de toppen, slingeren stenen huizen langs steile kasseistraatjes omhoog. Sommige huizen, zoals het Skënduli-huis met 44 deuren, 64 ramen, schietgaten en 4 hamams, lijken eerder burchten. De stad wordt gedomineerd door één van de oudste en grootste citadellen van het land.
Ze werd ooit versterkt door de Ottomanen en tijdens het communisme gebruikt als gevangenis – berucht omwille van de wrede omstandigheden. Vandaag is de citadel deels het Wapenmuseum, met vanaf de terrassen ook een adembenemend uitzicht. Gjirokastra is vandaag erg toeristisch, met tientallen winkels, cafés en restaurants, maar toch heeft de stad haar authentieke charme weten te bewaren.
In de toeristische straatjes van Gjirokastra Philippe Bourget | cms
Onze tocht eindigt in Korça. Deze grootste stad van het zuiden (50.000 inwoners), historisch betwist en getuige van de Balkanoorlogen, heeft dankzij de aanwezigheid van het Franse leger aan het begin van de 20ste eeuw een blijvende frankofiele sfeer. Bezoek de fraaie villa’s, geplaveide straten, de levendige oude bazaar met restaurants, winkels en een oud karavanserai, maar ook niet minder dan zeven musea, waaronder het uitzonderlijke Nationaal Museum voor Middeleeuwse Kunst (zie verder).
Wie denkt dat kleine provinciesteden saai zijn, kunnen we geruststellen: Le Puy-en-Velay is de uitzondering. Een historische uitzondering, één met een rijk verleden als religieuze stad, en de daarmee gepaard gaande bisschoppelijke wijk. Een geologische uitzondering ook, met lavapieken bekroond met kerken of beelden. En een culinaire uitzondering, met unieke streekproducten en een bijzondere markt die elke zaterdag de straten kleurt. Kers op de taart: een nieuwe dynamiek op het vlak van toerisme, met een charmant nieuw hotel en een restaurant bekroond met een Michelinster.
In de bovenstad heerst sinds de middeleeuwen een religieuze sfeer. Deze bisschoppelijke wijk staat in het teken van de Mariaverering en de pelgrimsroute naar Compostella. Op 15 augustus komen andere bedevaarders samen voor de Maria-processie, een toestroom van gelovigen die het beeld van de Zwarte Madonna begeleiden naar de kathedraal. Een wandeling door de wijk toont de katholieke uitstraling: privéscholen, religieuze congregaties, een klooster, kapellen, kerken, verblijfplekken voor pelgrims… De sfeer is devoot, inclusief het immense beeld van Notre-Dame-de-France, dat 132 m boven de stad uittorent op de Rocher Corneille. Gelukkig geven het Hôtel-Dieu en de digitale kapel Saint-Alexis een frisse toets aan het religieuze erfgoed. Het Hôtel-Dieu, omgedoopt tot Compostella, biedt meeslepende licht- en geluidsshows. In de kapel vind je de interactieve voorstelling ‘Terre de Géants’.
‘Les Cimes du Puy-en-Velay’, charmante gastenkamers
In deze wijk, die eigendom is van het bisdom en religieuzen, richtten Gilles Devie en Sandrine Boudignon in 2002 in een deel van het Hôtel des Prévôts (14e eeuw, in de 18e eeuw een opvangplaats voor een zusterorde) twee uiterst charmante gastenkamers in. De naam ‘Cimes’ verwijst naar het kleine dakterras met adembenemend uitzicht over de daken van de stad – ze wonen letterlijk het hoogst van alle inwoners van Le Puy-en-Velay! De ontbijtruimte met een vloer van terracotta tegels bevindt zich in de voormalige slaapzaal van de novices. “We ontvangen veel liefhebbers van geschiedenis en kathedralen,” zegt Gilles Devie. Symbolisch openen de ramen van het salon op de twee kleurrijke torens van de Saint-Georges kerk.
De steile straatjes met mooie gevels die afdalen naar de benedenstad (zoals de Rue des Tables, Rue Raphaël, Rue Chênebouterie) leiden langs het restaurant Chamarlenc. Dit is dé nieuwe hotspot in Le Puy-en-Velay. Het werd bekroond met een Michelinster in 2024… amper een jaar na de opening! Een succesverhaal voor Yoan Delorme, een jonge chef van 27 uit Avignon die naar eigen zeggen “een vleugje Méditerranée naar de Velay brengt”. Zo serveert hij linzen met een bouillabaisse, een smaakvolle mix van keukens. Met zijn partner Cellia Baudelier in de zaal kiest hij voor lokale producten en een “eenvoudige, authentieke en smaakvolle keuken”. De gemiddelde prijs ligt rond de € 125 – reserveren doe je best tweeënhalve maand op voorhand!
Je kan ook gaan voor een snelle hap, zeker op zaterdag. Iets wat zeldzaam is geworden in Frankrijk: de wekelijkse markt neemt het volledige stadscentrum over. Er hangt een zuiderse sfeer, met gemoedelijke drukte, kleurrijke kraampjes, goed gevulde winkels en volle terrassen, tegen de achtergrond van kleurrijke gevels (place du Plot, place du Clauzel, place du Martouret). Het accent van de Fransen hier klinkt misschien niet zuiders, maar de streekproducten zijn er wél. De beroemde groene linzen van Le Puy koop je gegarandeerd bij Sabarot, in de Rue Courrerie. Dit familiebedrijf, opgericht in 1819, is gespecialiseerd in peulvruchten en conserven, en werkt het samen met tientallen lokale producenten.
Op de Place du Plot kies je je kaas met artisons: een ronde Tomme van volle rauwe koemelk, met op de korst de aanwezigheid van artisons – mijten die bijdragen aan de rijping. “De mijne rijpen twee maanden in de kelder,” vertelt Geneviève Boyer, een producent uit Vernassal, een dorp op zo’n 20 km van Le Puy-en-Velay. Een vijftiental producenten verkopen deze kaas hier. Sommigen ijveren voor een gecontroleerde herkomstbenaming (AOC).
Aperitief op place de la Halle
De fin gras du Mézenc (rundsvlees) is nog zo’n lokale specialiteit. Je vindt het in tal van slagerijen in de stad. Want zo is Le Puy-en-Velay: de kleine handel blijft er levendig, zoals te zien is in de winkels van de Rue Pannessac. Een geruststellend teken dat sommige steden bestand zijn tegen de druk van grote winkelcentra. Na het aperitief op een terras van één van de cafés op Place de la Halle, ga je lunchen bij Au Comptoir des Saveurs (Avenue Foch), de levendige brasserie-pub La Distillerie, bij Le Vellavi ( Rue des Tanneries) of bij Le Cintra, de bistro-bar-lounge van het gloednieuwe hotel Le Regina.
Le Regina, een charmant hotel
Dit is het charmante hotel dat de stad nog miste. In dit hoekgebouw met rotonde, gebouwd in 1924, zijn op vijf verdiepingen 40 comfortabele kamers en suites ingericht (bijzonder vermeldenswaardig zijn de drie ‘Regina’-suites in de rotonde). Het werd eind 2024 geopend, na ingrijpende renovaties, en biedt ook nog twee restaurants (La Terrasse en het gastronomisch geïnspireerde La Table 1924), een fitnessruimte en een wellness met sauna.
Het Crozatiermuseum: geschiedenis, schilderkunst en tijdelijke expo’s
Voor een culturele afsluiter is er het Crozatiermuseum. Dit museum, op wandelafstand van het grote Place du Breuil en de aangename Henri Vinay-tuin, is ondergebracht in een 19de-eeuws gebouw met moderne uitbreiding en presenteert collecties uit de schone kunsten, egyptologie en wetenschappen. Niet te missen: het oudste schilderij op doek dat in Frankrijk bewaard is (1410), het sleutelwerk ‘Vercingétorix voor Caesar’ van Lionel Royer (1899) dat vaak in Franse schoolboeken verschijnt, en ‘De tijgerjacht’, een werk van Delacroix dat uitzonderlijk in bruikleen is tot 13 juli. Van 21 juni 2025 tot 4 januari 2026 loopt er ook de expo over ‘Japan, archipel van de kunsten’. Een permanente tentoonstelling over kantwerk herinnert eraan dat Le Puy-en-Velay ook een rijke traditie heeft op dat vlak… net als Dinant!
De Rocher Saint-Michel is absoluut een bezoek waard. Net als de Rocher Corneille met daarop een beeld van Notre-Dame-de-France. Deze vulkanische rots wekt indruk: helemaal boven, bereikbaar via 268 in de rots gehouwen treden, bevindt zich een heiligdom uit het jaar 950 dat aan een vroegchristelijke kapel doet denken. Iets aardser (maar even bedwelmend!) is een bezoek aan de distilleerderij Pagès. Op 8 km van de stad wordt hier al generaties lang de voortreffelijke verveinelikeur uit de Velay geproduceerd (de plant groeit in de aangrenzende tuin), gerijpt in vaten en foudres. Een perfect souvenir uit deze stad die vaal meer is dan een conservatief christelijk bastion.
Een uitgebreide reis door Albanië betekent steden bezoeken die echt wel de moeite waard zijn. Vanuit de vrij centraal gelegen hoofdstad Tirana leidt de route noordwaarts naar Kruja en Shkodra, en vervolgens langs de kust naar Durrës, de grootste haven van het land.
Tirana, met 900.000 inwoners (bijna een derde van de totale Albanese bevolking), is een heterogene hoofdstad. Modernistische gebouwen uit de jaren ‘30 en communistische architectuur uit de naoorlogse periode staan naast futuristische bouwwerken die de stad naar de 21ste eeuw moeten katapulteren. Het resultaat is onevenwichtig. In het centrum ligt het enkel voor voetgangers toegankelijke Skanderbeg-plein, met een standbeeld van de alomtegenwoordige nationale held te paard, een symbool van de chaotische stadsontwikkeling. Bezienswaardigheden zijn onder andere het Nationaal Historisch Museum met zijn grote mozaïek uit de jaren ‘80, het Cultuurpaleis (1963), de Nationale Bank van Albanië (1938) en de Et’hem Bey-moskee (einde 18de eeuw). Die gebouwen staan zij aan zij met het nieuwe InterContinental-hotel en de futuristische Tirana’s Rock-toren, die het gezicht van Skanderbeg uitbeeldt.
De gruwelijke periode van de communistische dictatuur wordt belicht in het Huis van de Bladeren, het voormalige hoofdkwartier van de Sigurimi, de ‘Albanese Stasi’. Het toont het volledige arsenaal van repressie, controle en propaganda van de staat op het hoogtepunt van zijn paranoia. ’s Avonds kan je genieten van het bruisende uitgaansleven en de Albanese keuken in de wijken Pazari i Ri en Blloku, feestelijk en sterk beïnvloed door het Westen.
Kruja is de moeite waard om zijn ligging als amfitheater tegen een bergflank en zijn citadel. Dit zou de geboorteplaats zijn van Skanderbeg, de held die in de 15de eeuw fel tegen de Ottomanen streed. De citadel werd heropgebouwd in de jaren ‘80 en huisvest een museum gewijd aan deze veldheer, met een mooi uitzicht op de Adriatische Zee.
Panoramisch zicht op Shkodra vanuit de Rozafa-citadel Philippe Bourget | cms
Shkodra, 30 km van de kust en aan een grensmeer met Montenegro, biedt een dubbele aantrekkingskracht: de Rozafa-citadel, gebouwd door de Venetianen in de 14de eeuw en verspreid over een 200 hectare grote site op een heuveltop, en het levendige voetgangersgebied met de straten Idromeno en G’juhadol vol terrassen en het fascinerende Marubi Nationaal Fotografiemuseum, genoemd naar de familie die drie generaties lang het Albanese leven documenteerde.
Durrës, de tweede stad van het land, is zoals alle havens: complex en eclectisch. Deze stad, tijdens verschillende periodes van de geschiedenis afwisselend Helleens, Romeins, Byzantijns, Angevijns, Venetiaans én Ottomaans, was ook het eindpunt van karavaanroutes uit het Oosten en draagt hier nog sporen van. Ontdek de stad via de archeologie: het Romeinse amfitheater met 15.000 zitplaatsen midden in de stad, restanten van stadsmuren en het archeologisch museum dat een overzicht biedt van al deze periodes. Durrës, verbonden met Italië via veerboten, is in volle toeristische ontwikkeling. De stad krijgt een jachthaven en er verrijzen nieuwe hotels, zoals het Crown Plaza aan zee.
6u50 ‘s morgens, in de bovenstad van Le Puy-en-Velay. Terwijl de toeristen nog vredig slapen, klimmen in het oog springende wandelaars met een volumineuze rugzak op de schouders, tot aan de kathedraal. Op deze mooie lenteochtend ontmoeten de bijzondere stedelijke trekkers elkaar om 7 uur voor de mis en de zegen, die die dag verzorgd wordt door Monseigneur Yves Baumgarten, de bisschop van Le Puy-en-Velay.
Van enkele dagen tot meer dan twee maanden
Na de ceremonie zetten ze allemaal koers naar Santiago de Compostella. Voor sommigen een wandeltocht van enkele dagen, voor anderen – veel minder talrijk – een traject van meer dan twee maanden, om op die manier in één keer de Spaanse stad in Galicië te bereiken. Een kerk in Frankrijk die om 7 uur ‘s morgens tot de nok toe gevuld is, dat is ondertussen een zeldzaam tafereel. Rugzakken tegen de muur van het schip of aan hun voeten, in short, leggings en wandelschoenen, volgen meer dan honderd mensen devoot de mis. De prelaat spreekt hen met een gemoedelijke toon moed in voor hun komende reis en informeert naar hun route en afkomst.
Een innerlijke pelgrimstocht…
Er zijn logischerwijs vooral Fransen, afkomstig uit alle regio’s van het land. Maar ook Belgen, Polen, Zwitsers, Zweden, Amerikanen, Canadezen en zelfs Australiërs. “Je hebt ervoor gekozen een pad te volgen dat je, via cultuur en ontmoetingen, een andere pelgrimstocht zal onthullen – een meer innerlijke misschien. Daarvoor is tijd nodig, tijd voor zelfreflectie om zo tot jezelf te komen. Ik nodig je uit dit alles te ontdekken in een verlangen naar geloof,” predikt Monseigneur Baumgarten, aandachtig toegehoord door de meest gelovigen.
De trappen van de kathedraal
Philippe Bourget
Hoewel sommigen er uit religieuze overtuiging zijn, wonen velen de mis bij omwille van het symbolische karakter – tot aan de traditionele en majestueuze opening van de “poorten” van de kathedraal. In Le Puy-en-Velay openen de deuren niet zoals elders aan de achterkant van het gebouw richting een stadshoge voorplein. Hier rijzen hekken langzaam rechtop vanuit het middenschip van de kerk, en onthullen zo 139 treden die de pelgrims steil naar de benedenstad leiden vanaf de religieuze heuvel.
500.000 pelgrims in 2024
Met hun gsm in de aanslag om het moment vast te leggen, een ‘credencial’ (pelgrimsboekje) in de hand en een Sint-Jacobsschelp geschonken door de bisschop, beginnen de wandelaars aan de afdaling, gezegend en beschermd. Ze zijn klaar om de uitdaging aan te gaan, op een deel of het geheel van de circa 1.500 km lange route. “Tussen 1 april en eind oktober nemen elke ochtend tussen de 80 en 300 mensen deel aan de zegen en trekken op weg. Sinds mijn komst in 2022 zie ik elk jaar meer volk,” merkt Yves Baumgarten op. Volgens de prelaat is het aantal pelgrims op de Via Podiensis gestegen van 25.000 in 1984 tot bijna 500.000 in 2024, verspreid over de hele route die tot aan de Spaanse grens bewegwijzerd is!
Bevrijdende tocht
Hoewel er nog steeds echte pelgrims zijn die zich laten leiden door hun geloof – de route werd al in het jaar 950 gestart door bisschop Godescalc – zijn de meeste wandelaars op pad om meer wereldse redenen. Tot zichzelf komen, nood aan pauze in een jachtig leven, een manier om te herstellen van een familiaal verlies of burn-out, zingeving, een sportieve uitdaging… De beweegredenen zijn even talrijk als de wandelaars zelf.
Zelfs koning Filip en koningin Mathilde
Op de trappen van de kathedraal staat Francesco, een Belg uit Luik, die zich bij Anne heeft gevoegd, een landgenote uit het zuiden van Frankrijk. “Ik wandel tot Conques, in een dag of acht. Voor mij telt vooral het sportieve aspect,” geeft deze jonge zestiger toe. Hij herinnert eraan dat op 16 april koning Filip en koningin Mathilde samen met drie van hun kinderen de pelgrimstocht naar Santiago de Compostella voltooiden, die ze acht jaar eerder waren begonnen. Anne en haar vriendin Sylvie, die “wandelt voor de rust”, gaan iets verder dan Conques, maar slapen liever niet in pelgrimsgîtes. “Wij verkiezen chambres d’hôtes, voor een goed diner, een echt ontbijt, een zacht bed – en niet met vijftien in een slaapzaal liggen. Dat is iets voor als je twintig bent!”, lacht Anne.
Welkomstdrankje de avond voordien bij Le Camino
Philippe Bourget
Na de afdaling door de oude stad en de passage op het Place du Plot, waar de marktkraampjes hun eerste klanten ontvangen, trekken de wandelaars alleen of in kleine groepjes de tegenoverliggende helling van de stad op. Sommigen zijn de avond voordien al langsgegaan bij Le Camino, vlakbij de kathedraal. Dit voormalig herenhuis uit de 14de en 15de eeuw, met een charmante tuin en café, huisvest het ‘Pelgrimsontvangstpunt’. Dat is geopend van 17u tot 19u voor een vriendschapsdrink. “Wandelaars komen hier praten, informatie inwinnen en ook gerustgesteld worden,” vertelt vrijwilligster Marie-Christine. Le Camino biedt ook een scenografisch parcours over de weg naar Compostella, om meteen in de sfeer te komen.
Van de straten van Le Puy-en-Velay naar het pad
Philippe Bourget
Het is iets na 9 uur wanneer de wandelaars de laatste straat van Le Puy-en-Velay achter zich laten en op pad gaan. In een aangrenzend weiland werd een Sint-Jacobsschelp gemaaid in het gras. Met de kathedraal in de rug biedt de plek – op 711 meter hoogte – een prachtig uitzicht op Espaly-Saint-Marcel met zijn vulkanische rotspunt, basiliek en monumentale Sint-Jozefbeeld. Het is het moment voor een pauze: jas uit, iets drinken, of via de smartphone alvast het avondverblijf reserveren.
Jongeren, ouderen, solo-reizigers, gezinnen…
Nathalie, een Française, vertrok voor een maand op haar eentje. “Om even te breken met de routine, echt los te laten en aan andere dingen te denken. Nu zit alles nog in mijn hoofd, maar binnen drie dagen is dat weg,” zegt ze. Guillaume, uit het westen van Frankrijk, wandelt een week en heeft niks voorbereid. Vijf gepensioneerde vrouwen uit de Vendée mikken op Conques. Voor één van hen is het de eerste keer. “Het gaat ons om fijne momenten samen, praten over diepgaande onderwerpen en zien of we dit aankunnen”, vertelt Marie-Jeanne. Jongeren, senioren, gezinnen, solo-reizigers… Elk op hun eigen tempo zijn ze onderweg op de GR 65.
Gîte d’étape in Montbonnet… “De eerste etappe”
Philippe Bourget
Afhankelijk van het tempo komen de pelgrims op een ander punt toe. Het boerendorpje Montbonnet, op vier uur wandelen van Le Puy, is voor sommigen het eerste rustpunt. Daar bevindt zich de prachtige kapel Saint-Roch, aan de rand van het pad. Het romaanse bouwwerk, gebouwd in Velaysteen en met eenklokkentoren in de vorm van een kam, lijkt verzonken in de vette aarde van het plateau. In de aan Sint-Rochus gewijde kerk, sinds de 17de eeuw de patroonheilige van de pelgrims, vind je in een mandje kleine witte papiertjes met wensen van wandelaars. Montbonnet telt meerdere gîtes d’étape, maar als er één is waar de geest van de pelgrimstocht sterk voelbaar is, dan is het wel in gîte “La 1ère étape”.
De Weg naar Santiago, een onafhankelijke republiek!
In een traditioneel huis in puimsteen (rood) en basalt (grijs), samen met een moderne chalet achterin de tuin met uitzicht op het gebergte van de Ardèche, ontvangen Anne en Didier – zelf ook pelgrims – dagelijks tot twintig wandelaars op 1.100 meter hoogte. “Iedereen hier deelt dezelfde energie. De weg naar Santiago is een onafhankelijke republiek van 1.500 km lang en 1 km breed, waar vriendelijkheid en menselijke warmte heersen,” zegt Didier poëtisch. Ook voor hen betekende het een ommekeer – ze zijn afkomstig uit heel andere werelden, en leerden ze elkaar kennen op de trappen van de kathedraal van Le Puy.
Gîte of chambre d’hôtes?
Philippe Bourget
De sportieve wandelaars gaan vaak door tot Saint-Privat-d’Allier, zes tot zeven uur stappen van Le Puy. Dit etappe-dorp, gedomineerd door een kasteel en kerk, heeft 475 slaapplaatsen en enkele winkels. “L’Escargot dans sa Coquille”, in het hart van het dorp, is één van de accommodaties. Catherine Richard en Philippe Delarivière namen deze zaak over in 2023, na een chambre d’hôtes te hebben uitgebaat in de Ain. In drie aaneengeschakelde huizen bieden ze een gîte van 16 plaatsen, vier gezellige gastenkamers en een restaurant – enkel ‘s avonds open en met een 100% huisbereide keuken. Hun troef: een wellnesscentrum, met onder andere zweefbedden voor de spieren en massages door Catherine, een therapeutische masseuse.
Philippe Bourget
Invloed van de moderne samenleving op de ziel
“Wat ons motiveert, is plezier brengen. We zien hier mensen van over de hele wereld: Duitsers, Belgen, Engelsen, Canadezen, Aziaten… Onze jongste gast was een baby van één jaar, de oudste een dame van 86 die zelfs in de slaapzaal sliep!”, vertelt Catherine. De tweede etappe – met afdalingen en beklimmingen in de ‘gorges’ van de Allier – is zwaar, dus een stevig ontbijt is geen overbodige luxe. En de zorg van Catherine komt goed van pas. Ze merken ook de mentale impact van de moderne maatschappij. “Veel wandelaars willen herbronnen. We ontvangen jongeren van 25 à 30 jaar met lange studies achter de rug, maar die verloren lopen in de uitdagingen van het leven,” zegt Philippe. Een andere trend: de vraag naar meer comfort, waardoor chambres d’hôtes populairder worden dan de gîtes d’étape.
Rochegude, uitkijkpost over de ‘gorges’ van de Allier
Philippe Bourget
En omdat het op dit pad de bedoeling is om te vertragen, mag je gerust lange pauzes nemen om van de schoonheid van de omgeving te genieten. Één zo’n plek ligt op drie kilometer van Saint-Privat-d’Allier: Rochegude. Een ronde toren, een overblijfsel van een 13de-eeuws kasteel; een eenvoudige kapel met klokkentoren in de vorm van een kam en ronde apsis met leistenen dak; enkele boerenhuizen; rotsen – en vooral een adembenemend uitzicht over de ‘gorges’ die uitgekerfd werden door de Allier, 350 meter lager. Rochegude – ofwel “rotskasteel” in de lokale taal – symboliseerde vroeger de macht van de lokale heren langs de rivier, ooit de grens tussen Velay en de Basse-Auvergne. Pelgrims stoppen hier voor een picknick, aangetrokken door de pracht van het landschap. Het is één van die vele gelegenheden om je rugzak neer te zetten en stil te worden langs een pad waar, naar men zegt, de landschappen en ontmoetingen een “ander mens” van je maken.
Op een uur rijden ten noordwesten van Parijs ligt Vexin. Hoewel het dicht bij Parijs ligt, is het vooral een ideale bestemming voor wie dringend behoefte heeft aan natuur en platteland! Met als extraatje een unieke culturele touch: de dorpjes Auvers-sur-Oise en Vétheuil, die onlosmakelijk verbonden zijn met twee van de meest iconische schilders van hun tijd, Van Gogh en Monet. Het is dan ook geen verrassing dat ook het publiek uit de Benelux interesse toont in deze heerlijke kleine regio, in combinatie met een uitstap naar Parijs of een spontaan weekendje weg, op amper 2,5 uur rijden van de Belgische grens.
Al 30 jaar wordt dit gebied beschermd door het Regionaal Natuurpark Vexin. Het beslaat meer dan de helft van de Val-d’Oise, een departement met een stedelijk karakter (Cergy-Pontoise, Argenteuil, Enghien-les-Bains…) maar ook door dit uitgestrekte graanplateau doorsneden door valleien, een voorsmaakje op Normandië. Hier slingert de Seine door het mooie landschap met bekende rivieren, zoals de Oise, of verborgen pareltjes zoals de Epte, de Viosne, en de Aubette de Meulan. Allemaal micro-terroirs die ideaal zijn voor wandel- en fietstochten, dankzij de routes die uitgestippeld werden door het park en de toeristische dienst van de regio, Val d’Oise Tourisme.
Tijdens het wandelen of een roadtrip geeft Vexin nog meer van zijn charmes prijs: rustige dorpjes met vakwerkhuizen, boerderijen met lokale producten (bieren, graanmeel, groenten, honing…), erfgoedroutes, kastelen (verder in dit artikelmeer daarover), grotwoningen en de ‘ChausséeJules-César‘. Het bewijs dat deze regio niet alleen natuur te bieden heeft. De Franse Vexin was trouwens het eerste Regionale Natuurpark dat in Frankrijk werd geclassificeerd als ‘Pays d’Art et d’Histoire’ (Land van Kunst en Geschiedenis).
Adobe
2. Auvers-sur-Oise, de erfenis van Van Gogh
Welkom in het beroemdste dorp van Vexin! Toen Vincent Van Gogh in 1890 terugkeerde uit Saint-Rémy-de-Provence, waar hij een jaar in een psychiatrische inrichting had doorgebracht, had hij behoefte aan rust en een nieuwe creatieve impuls. Zijn aankomst in Auvers-sur-Oise was te danken aan de aanwezigheid van Dr. Gachet, een vriend van schilders die bekend stond om het behandelen van gekwelde zielen. Van Gogh verbleef in de Auberge Ravoux, een eerbiedwaardig etablissement dat nog steeds bestaat en waar toeristen komen genieten van een royale keuken, soms zittend aan dezelfde tafel waar Van Gogh ooit at. Scènes uit de film “La Vie Passionnée de Vincent Van Gogh”, waarin Kirk Douglas meespeelde, werden hier in 1955 opgenomen. Op de bovenverdieping kan je de kamer van Van Gogh bezoeken (betalend – met winkel).
Auvers-sur-Oise kan je ontdekken aan de hand van een schildersroute die alle facetten van het dorp onthult, en ook de namen en verhalen van andere kunstenaars die hier vóór Van Gogh kwamen schilderen (Daubigny, een voorloper van de Impressionisten – een mooi museum is aan hem gewijd; Corot; Daumier…) en de unieke schoonheid van een landelijk dorp aan de poorten van Parijs, met een mix van oorspronkelijke boerenhuizen en kleine bourgeoisie-landhuizen met tuinen. Het pad vertelt het verhaal van de laatste 70 dagen van het leven van Van Gogh, die op 29 juli 1890 op 37-jarige leeftijd stierf in zijn kamer in de Auberge Ravoux, nadat hij zichzelf in de buik had geschoten. Tijdens zijn korte maar intense verblijf aan de oevers van de Oise schilderde hij 74 werken, waaronder de iconische Notre-Dame kerk en de beroemde portretten van dokter Gachet en Adeline Ravoux.
Vetheuil Vexin
Natuurlijk moet je de kerk bezoeken, voordat je naar de begraafplaats wandelt waar Vincent Van Gogh rust, naast zijn broer Théo, in een eenvoudige met klimop bedekte tombe. In het Château d’Auvers vind je tot 2 november 2025 de tentoonstelling ‘Van Gogh, les derniers voyages’. Niet te missen.
Wie wat meer tijd heeft, kan de Oise oversteken om net buiten Vexin naar Mériel te gaan. Hier bracht de beroemde Franse acteur Jean Gabin zijn jeugd door. Ter gelegenheid van de komende Open Monumentendagen in september 2025 opent het Jean Gabin-museum hier opnieuw de deuren met een nieuwe scenografie over zijn jeugd en zijn films. De spots worden er echter ook gericht op die andere populaire acteur, Louis de Funès, die een huis bezat in de buurt, in de… Normandische Vexin.
Auvers sur Oise Gil Giuglio – Val d'Oise Tourisme
3. Hérouville, Ambleville, Villarceaux: drie kastelen, drie lotgevallen
Zou je het geloven als we je vertellen dat David Bowie, Elton John, de Bee Gees, Fleetwood Mac, Iggy Pop, Pink Floyd, Sting, Texas, maar ook Chopin, George Sand en Colette over de vloer kwamen in Hérouville-en-Vexin, een anoniem landelijk dorp met 570 inwoners, gelegen op 5 km van Auvers-sur-Oise? Daar is slechts één reden voor: de aanwezigheid van een kasteel uit de 18de eeuw.
Dit kasteel was ooit het decor van de liefdesaffaire tussen Chopin en George Sand, en werd later door Colette gekocht. Maar vooral nadat het in 1962 werd overgenomen door Michel Magne, die onder andere de muziek componeerde van de film ‘Les Tontons Flingueurs’, werd het een legendarische opnamestudio die de grootste pop- en rockartiesten van de wereld verwelkomde.
Het kasteel, dat verlaten was en in verval raakte, werd in 2015 gekocht door drie gepassioneerden die het zijn vroegere glorie teruggaven, om zo opnieuw grote internationale artiesten aan te trekken. De kansen om een bezoek te brengen zijn uiterst zeldzaam. De beste manier om deze mythische plek te ontdekken, waar nog steeds de Steinway B piano uit 1901 staat waarop Elton John zijn legendarische albums Honky Château en Goodbye Yellow Brick Road opnam, is door naar Auvers-sur-Oise af te zakken in april, tijdens de ‘Rencontres Vandisc’, de internationale vinylbeurs (in 2025 op 26 en 27 april). Soms worden er op dat moment enkele bezoeken aan het kasteel van Hérouville georganiseerd.
Le mythique studio d’enregistrement du château d’Hérouville Philippe Bourget | cms
Aan de andere kant van het Regionaal Natuurpark van Vexin, de westkant, zijn twee andere kastelen een omweg waard: Ambleville en Villarceaux. Onderweg is een stop in Guiry-en-Vexin een aanrader, waar het departementaal archeologisch museum tot eind december 2025 de tentoonstelling ‘Agatha Christie en quête d’archéologie’ organiseert. Archeologie vormde een bron van inspiratie voor verschillende van haar werken.
Ambleville is bijzonder. Dit prachtige Renaissancekasteel met terrastuinen in Italiaanse stijl ligt vlak naast de dorpskerk. Het domineert de vallei van de Aubette de Meulan en werd in de 16de eeuw gebouwd op de ruïnes van een middeleeuws kasteel. Het domein, dat in juli en augustus toegankelijk is voor het publiek, draagt het label ‘Jardin remarquable‘. De tuin is met andere woorden een bezoek waard.
Op een steenworp afstand ligt het Domein van Villarceaux. Het indrukwekkende park van 70 hectare is vrij toegankelijk. Je vindt er met een manoir uit de 16de eeuw, een kasteel uit de 18de eeuw, gemeenschappelijke gebouwen, een biologische boerderij, een golfbaan met 18 holes en nog een ‘Jardin Remarquable’ met vijvers, buxusperken en een conservatoriummoestuin.
Deze plek, die sinds de 11de eeuw bekend is, heeft door de eeuwen heen heel wat transformaties ondergaan, waarbij middeleeuwse, renaissance- en klassieke architectuur zijn samengesmolten. Deze plek, beroemd om de liefdesgeschiedenissen van Ninon de Lenclos, een bekende courtisane uit de 17de eeuw, belooft een halve dag vol natuur en boeiende geschiedenis in het hart van Vexin.
Chateau de Villarceaux Chaussy vexin
4. La Roche-Guyon, ‘Mooiste dorp van Frankrijk’ en Vétheuil, thuis van Monet
Een ontdekkingstocht door Vexin is niet compleet zonder een bezoek aan La Roche-Guyon. Welkom aan de oevers van de Seine, die hier sierlijk slingert langs kalkstenen kliffen.
Het dorp, versterkt en voorzien van een enorm kasteel dat in de 18de eeuw door de familie La Rochefoucauld werd verbouwd, is de meest bezochte locatie van de Val-d’Oise. De romantische ligging aan de rivier, de charmante straatjes, de 4 hectare grote fruit- en moestuin met het label ‘Jardin Remarquable, en het kasteel, waarvan een bezoek via een troglodietentrap leidt naar de toren die een prachtig uitzicht biedt over de vallei van de Seine, verklaren waarom dit dorp geclassificeerd is als één van de ‘Plus Beaux Villages de France’, de mooiste dorpjes van het land. Het enige in de Parijse regio trouwens!
Falaises blanches en bord de Seine Vexin
Het kasteel deed tijdens de Tweede Wereldoorlog dienst als hoofdkwartier van generaal Rommel (sporen hiervan zijn terug te vinden in de kelders) en inspireerde de Belgische tekenaar van Blake en Mortimer, Edgar P. Jacobs. In dezelfde kelder bevindt zich ook de ‘Chronoscaphe’, de tijdmachine uit het album ‘Le Piège Diabolique’.
La Roche Guyon Vexin
De bijzondere omgeving van het dorp en zijn 1000-jarige geschiedenis spraken ook tot de verbeelding van kunstenaars. Victor Hugo en Lamartine verbleven in het kasteel. Pissarro, Renoir, Cézanne, Braque en… Monet schilderden hier.
Voor Monet was dat heel logisch, want hij woonde vlakbij. Een bezoek aan Vexin sluit je dus perfect af met een stop in Vétheuil, op 7 km van La Roche-Guyon. Hier woonde Claude Monet van 1879 tot 1881, voordat hij naar Giverny verhuisde – op amper 9 km van La Roche-Guyon, in het naburige departement Eure.
Vétheuil, dat in een bocht van de Seine ligt, verwelkomt je in een elegante omgeving met wijnhuizen en een kerk met een Renaissancegevel. Een erfgoedroute laat je kennismaken met het landschap dat een bron van inspiratie was voor Monet. Als je wat tijd hebt, kan je je reis verder zetten naar zijn domein in Giverny.
Praktische informatie
Reizen:
Met de auto: Vexin en Auvers-sur-Oise liggen op 3,5 uur rijden van Brussel.
Accommodatie – Restaurants – Cafés:
Le Green des Impressionnistes
In Ennery, vlak bij Auvers-sur-Oise, biedt dit moderne hotel-residentie met ruime, zeer comfortabele kamers een uniek uitzicht op de torens van de Parijse wijk La Défense in de verte. De charme van het platteland vlak bij Parijs! Vanaf € 115 per nacht.
Auberge Ravoux
In Auvers-sur-Oise, de beroemde herberg waar Van Gogh in 1890 Vanaf € 15 per gerecht
Meer informatie / Bezoeken:
Val d’Oise Tourisme
Regionaal Natuurpark van Vexin – pnr-idf.fr
Het park viert zijn 30ste verjaardag op zaterdag 14 juni in het Maison du Parc in Théméricourt (27 km ten westen van Auvers-sur-Oise).
Château d’Auvers – Tentoonstelling ‘Van Gogh, les derniers voyages’ tot 2 november 2025. chateau-auvers.fr
Van de ‘Tobacco Lords’ tot Mackintosh, en hun uitingen van welvaart
De geschiedenis van Glasgow lees je aan de hand van zijn gebouwen. De stad werd in de 6de eeuw gesticht op een heuvel ten noordoosten van het huidige stadscentrum. Daar vind je vandaag nog steeds de katholieke St Mungo’s kathedraal (12de-13de eeuw, maar sindsdien herwerkt), die presbyteriaans werd, en het oudste huis van Glasgow, Provand’s Lordship (1471), een herinnering aan het middeleeuwse verleden van de stad. Ze worden geflankeerd door de Necropolis, een Victoriaanse tuinbegraafplaats (19de eeuw) met 3.500 grafstenen die de stad domineren.
Pollok House, een landhuis ten zuiden van de rivier de Clyde Bourget Philippe
Glasgow stond vol in de schijnwerpers in 1707, toen Schotland zich linkte aan de Engelse kroon. Vanuit de haven kregen schepen gemakkelijker toegang tot de Engelse gebieden in Amerika dan vanuit Londen. Lokale handelaren, de ‘Tobacco Lords’, vergaarden daardoor fortuinen met tabak en bouwden statige residenties. In ‘Merchant City’ – een deel van het stadscentrum – kan je deze huizen nog steeds bewonderen. Het gebouw met zuilen aan Hutcheson Street 78 bijvoorbeeld, of de Gallery of Modern Art, de voormalige woning van de koopman William Cunningham. Of Merchant Square, dat vroeger een overdekte markt was die in de 19de eeuw een belangrijke handelsplek werd.
Gebouw in de Schotse ‘Baronial’-stijl aan Argyle Street Bourget Philippe
In deze wijk zie je ook de kenmerken van de bourgeoisie van een ander tijdperk, de industriële revolutie. Aan het einde van de 18de eeuw ontketende de Schot James Watt het potentieel van de stoommachine. Dit betekende de jackpot voor de stad, die haar ijzer- en steenkoolmijnen en industrie op volle toeren liet draaien. Met de scheepsbouw werd Glasgow in de 19de en 20ste eeuw een welvarende arbeidersstad. De machtige bazen bouwden er nieuwe gebouwen: tegenover het Tron Theater, de voormalige bank in Schotse ‘baronial’-stijl (met middeleeuwse en renaissanceversieringen); aan St Vincent Street, Anchor Line (voorheen een scheepvaartmaatschappij, 1906) en het Citizen Office.
Argyle Street Bourget Philippe
Deze periode legde ook het talent van architect Charles Rennie Mackintosh bloot. Het werk van deze inspirator van de Art Nouveau in Glasgow, is te bewonderen op verschillende locaties, zoals het ‘Lighthouse’ (een ‘vuurtoren’ in de stad), de ‘Glasgow School of Arts’ en ‘The House of an Art Lover’, in Bellahouston Park. De arbeidersziel is dan weer terug te vinden in ‘Hidden Lane’, in de tegenwoordig hippe wijk ‘Finnieston’. Oude bakstenen fabrieksateliers zijn er omgevormd tot kunstenaarsstudio’s. De vlooienmarkt van Barras, in East Side, trekt in het weekend een populair publiek aan dat van vintage houdt.
De deur van de City Chambers, het stadhuis Philippe Bourget | cms
Vanaf de jaren 1990: de heropleving en een intense culturele scene
De welvaart van Glasgow stortte in de jaren 1970-1980 in. Door de industriële crisissen en het einde van de Britse mijnbouw raakte de stad in verval. De volkswijk aan de zuidelijke oever van de Clyde, een kustrivier die door de stad stroomt, was uitgeput. Het duurde meer dan 20 jaar om de dip te boven te komen. Tot de jaren 1990, toen onder impuls van de artistieke gemeenschap van de stad een begin van heropleving op gang kwam.
Stadsvernieuwing en muzikale cultuur stonden daarbij centraal. Het is in deze periode dat lokale bands zoals Simple Minds, Franz Ferdinand en Texas doorbraken, in de voormalige balzaal Barrowland, die een concertlocatie werd. Street art veroverde de muren. Glasgow biedt tegenwoordig een verrassende culturele dynamiek. Een soort gemoedelijkheid die evenveel te maken heeft met de solidariteit van de arbeidersgeschiedenis als met het artistieke en muzikale heden. “In Glasgow lach je meer tijdens een begrafenis dan tijdens een bruiloft in Edinburgh!”, zeggen de locals al spottend.
Hoewel er in de stad nog steeds braakliggende terreinen te zien zijn en de armoede zichtbaar blijft in sommige straten en op gezichten, gaat de heropleving van Glasgow al dertig jaar zijn gang. Dicht bij de chique Ingram Street en George Square, waar de ‘City Chambers’ (het stadhuis) staat, biedt de brede voetgangersstraat Buchanan Street talrijke winkels. Merchant Square is een populaire plek geworden voor foodies, in een stadsdeel dat in het teken staat van de LGBT-kleuren. Naast de aan hipsters ten prooi gevallen wijk Finnieston (restaurants, bars,…), is ook de ‘West End’ een toonvoorbeeld van de transformatie. Rondom de uitgestrekte universiteit waar Adam Smith doceerde, de vader van de liberale economie, is deze wijk een toevluchtsoord geworden voor hippe winkels en cafés. Dat merk je tijdens een wandeling over de levendige Byres Road of in de dorps ogende steeg Ashton Lane, die rijk zijn aan pubs.
Pub in een voormalige industriële binnenplaats Philippe Bourget | cms
De restanten van de kades aan de rivier Clyde zijn van industrieel naar ‘arty’ gegaan. Van aan de recent gebouwde voetgangers- en fietsbrug over de rivier (bij de samenvloeiing met de Kelvin) zijn de oevers bezaaid met het ultramoderne Riverside Museum (transportgeschiedenis), het Glasgow Science Center, het hoofdkantoor van BBC Scotland, de ‘SEC Armadillo’ (auditorium) en de ‘Ovo Hydro’ (concertzaal). Je loopt er heel wat joggers tegen het lijf die buiten adem zijn en het is allemaal erg trendy, maar wel wat klinisch. Meeuwen roepen, een waterzonnetje breekt door… en Glasgow zet onverstoord zijn trendy transformatie verder.
Ashton Lane, een dorps aandoende straat vol pubs in de West End Philippe Bourget | cms
‘Kelvingrove Art Gallery and Museum’ en ‘Burrell Collection’, kunst op zijn best
Deze twee grote musea zijn absoluut een bezoek waard. In de wijk West End, dicht bij de universiteit, bevindt zich de enorme en indrukwekkende ‘Kelvingrove Art Gallery and Museum’, dat gevestigd is in een paleis van roze zandsteen uit het begin van de 20ste eeuw – een steen die gebruikt werd voor de bouw van veel gebouwen in Glasgow. Je hebt minstens een halve dag nodig om alles grondig te bekijken. De tentoonstellingsruimtes zijn verdeeld over patio’s en galerijen op verschillende verdiepingen, aan weerszijden van een grote centrale hal.
‘Kelvingrove Art Gallery and Museum’, in de West End Philippe Bourget | cms
Het ‘Kelvingrove’ is volledig gratis en is gewijd aan onderwerpen als zoölogie, beeldhouwkunst en schilderkunst. Vooral de ruimte gewijd aan de grote moderne Schotse schilders (Leslie Hunter, JD Fergusson, SJ Peploe…) is de moeite waard. Sommige van hun schilderijen verheerlijken de plaatselijke natuur (zoals het prachtige ‘Balmoral Autumn’, van Joseph Denovan Adam, uit 1896). Ook de zalen gewijd aan het Franse impressionisme, waar schilderijen van grote meesters zoals Courbet, Monet, Cézanne, Matisse en Renoir worden tentoongesteld, zijn bijzonder indrukwekkend.
Philippe Bourget | cmsKunstobjecten in de ‘Burrell Collection’
Ook de ‘Burrell Collection’, de belangrijkste kunstcollectie in Schotland afkomstig uit een privénalatenschap, mag je niet missen. Ze behoorde toe aan van Sir William Burrell, een Glasgowse industrieel van het begin van de 20ste eeuw, die zijn fortuin opbouwde dankzij de scheepsbouw. Hij spendeerde zijn leven samen met zijn echtgenote aan met het verzamelen van kunst. Naar verluidt bracht hij bijna 10.000 werken samen. Zijn eclectische smaak zorgde ervoor dat zijn collectie impressionistische schilderijen, keramiek, sculpturen, antieke voorwerpen en nog veel meer omvatte.
Bij zijn overlijden in 1958 schonk hij zijn collectie aan de stad. Sinds de jaren tachtig wordt die tentoongesteld in dit onlangs gerenoveerde en moderne museum ten zuiden van de rivier de Clyde, in ‘Pollok Country Park’. Dat park is 150 hectare groot en omvat ook een boerderij, Highland-koeien en een landhuis, en is één van de vele groene longen van de stad. Ontspannen door deze natuurlijke omgeving, kan het publiek Aziatische beeldjes, Chinese en Iraanse keramiek in prachtige kleuren en een reeks prachtige impressionistische schilderijen van Degas (Burrell’s favoriete schilder), Manet, Courbet (het prachtige schilderij ‘Charité à Ornans’), Pissarro, Renoir, Corot, Daumier en sculpturen van Rodin en Camille Claudel bewonderen. Puur genieten.
‘Botanic Gardens’ en ‘Kelvingrove Park’, bakens van een groene stad
Zoals in veel andere Britse steden is de natuur in Glasgow zeer aanwezig. Iets om van te genieten na een wandeling door de straten van de stad! Één van de parken die je niet mag missen in Glasgow is de botanische tuin in de West End. Deze dicht bij metrostation Hillhead gelegen groene oase biedt met zijn verzorgde perken, serres en de wilde vallei van de Kelvin een charmante adempauze. De in 1817 door de botanicus Thomas Hobkirk opgericht tuin biedt met zijn met gazons omzoomde paden het ideale decor voor romantische wandelingen (veel grijze eekhoorns rennen hier vrij rond) waarbij je 12 serres kan ontdekken met meer dan 12.000 soorten exotische en woestijnplanten en bloemen.
Wanneer je binnen stapt, kom je meteen oog in oog te staan met een prachtig glazen paleis, het ‘Kibble Palace’, dat een weelderige tropische vegetatie herbergt. Je eindigt de wandeling met een afdaling naar de rivier de Kelvin, een groene en geheime vallei met een wandelpad erlangs.
De rivier de Kelvin vlakbij de universiteit, in Kelvingrove Park Philippe Bourget | cms
Niet ver daarvandaan, nog steeds in de West End, vind je Kelvingrove Park, een andere groene long. Dit gebied, dat vlakbij de universiteit en waardoor de rivier de Kelvin stroomt (een zijrivier van de Clyde), trakteert wandelaars en joggers op meer dan 30 hectare op grote bomen, gazons en schaduwrijke paden. Kinderen zijn dol op de niet-schuwe grijze eekhoorns die het park bewonen.
Philippe Bourget | cmsBrug in de Botanic Gardens
Het drukbezochte Kelvingrove Park is ook de ‘groene campus’ voor de studenten van de universiteit, die alleen maar hun colleges hoeven te verlaten om op mooie dagen in het gras te komen liggen. Sinds twee jaar vindt eind september in het park de Big Feed plaats, op Kelvin Way. Een muzikaal en culinair evenement, met concerten en een streetfood-aanbod.
Infos
Je hebt een geldig paspoort nodig om naar het Verenigd Koninkrijk te reizen.
Vanaf 2 april 2025 is een ETA (Electronic Travel Authorisation) ook verplicht voor reizen naar het Verenigd Koninkrijk vanuit België. Kosten: £ 10 (ongeveer €12), geldig voor twee jaar (tenzij het paspoort eerder verloopt). gov.uk/government/organisations/home-office
In Glasgow kan je de metro (een cirkelvormige lijn) en bussen gebruiken voor afgelegen bezienswaardigheden. Dagkaart: metro (ongeveer €5) of bus (€5,50).
